Wie en wat is nou eigenlijk de communicatiemens? Om dit te onderzoeken leggen wij deze vraag de komende tijd voor aan verschillende kopstukken binnen en buiten het werkveld. Deze keer is het de beurt aan Remko van Broekhoven. Jarenlang werkte hij als docent en journalist en vond uiteindelijk zijn roeping in de filosofie. Als (politiek) filosoof houdt hij zich onder meer bezig met de grote vragen des levens. De hoofdvraag van deze serie sluit daar volgens Remko naadloos bij aan.
Grote, universele vragen
‘Wie en wat is de communicatiemens? Ik vind het in de eerste plaats een hele prikkelende en filosofische vraag. Niet alleen omdat filosofie heel vaak over communicatie gaat, maar ook omdat de filosofie zich bij uitstek buigt over de grote, algemene, universele vragen. Wat is de mens? Wat is de informatiemens? Wat is de communicatiemens?’
‘Als je de vraag filosofisch beantwoordt, dan is dat een mens die eigenlijk in constant contact staat met haar of zijn omgeving’, vervolgt Remko. ‘We schrijven, spreken, schreeuwen en gaan tekeer op social media. Tegenwoordig zie je overal mensen die met gebogen hoofd op een scherm turen en daar al dan niet in hysterisch tempo overheen vliegen met hun vingers. Dat zijn allemaal vormen van communicatie die op dit moment dominant zijn.’
Wezenlijke communicatie
Maar of er dan daadwerkelijk sprake is van wezenlijke communicatie – met een doordachte boodschap en een ontvanger die luistert en dat tot zich laat doordringen – is een vraag waar volgens Remko vaker bij stilgestaan mag worden. ‘We ouwehoeren ontzettend veel, maar wat zeggen we nou werkelijk? Wordt er wel echt naar elkaar geluisterd? Wat betekent het voor mij? Die essentie mis ik vaak.’
Hij verwijst daarbij naar Plato’s allegorie van de grot. De Griekse filosoof stelde zich mensen voor die hun leven lang vastgeketend in een grot zitten, alleen maar schimmen waarnemen en denken dat dat de realiteit is. ‘Maar buiten de grot zie je pas wat de werkelijkheid is.’ De boodschap die Remko tijdens zijn trainingen aan communicatieprofessionals meegeeft, luidt dan ook vaak: ontsnap uit die metaforische grot en ontdek wat er nog meer is.
Reflectie
‘Ik probeer echt tot de hoofden, harten en soms ook wel de onderbuik van cursisten door te dringen. Ik zet ze aan het denken met vragen als: Wat ben je nou werkelijk aan het doen? Werk je alleen voor je hypotheek of probeer je iets meer dan dat na te laten? Wat draag je nou wezenlijk bij?’
‘Er lopen ontzettend veel mensen rond die daar nooit bij stilstaan. Dat is vooral voor jezelf heel erg jammer. Want het moment dat je jouw waarden, normen, principes, idealen en ambities kan waarmaken en boven de sleur, routine en alledaagsheid uit stijgt, geeft dat je meer voldoening en word je uiteindelijk een beter (communicatie)mens.’