Wie en wat is nou eigenlijk de communicatiemens? Om dit te onderzoeken leggen wij deze vraag de komende tijd voor aan verschillende kopstukken binnen en buiten het werkveld. Deze keer is het de beurt aan Betteke van Ruler. Na een carrière als communicatieprofessional koos ze op 37-jarige leeftijd voor de communicatiewetenschap. Vanaf dat moment houdt ze zich in verschillende rollen succesvol bezig met de ondersteuning van de communicatiemens bij diens professionalisering. Een vrouw met een missie!
Professioneel dienstbaar
‘Daar gaat onze creatief!’, karakteriseert Betteke het beeld dat bestond van de communicatieprofessional toen zij in 1968 het vakgebied betrad. Inmiddels is communicatie als vakgebied breed erkend. Betteke: ‘Toch blijft binnen veel disciplines onduidelijk wat er precies onder communicatie wordt verstaan. Dat geldt niet in de laatste plaats voor professionals zelf.’
Betteke vertelt dat ook zij in die beginjaren eigenlijk veel te intuïtief werkte. ‘En dat zie ik nog steeds. Daar zit ook mijn drive om professionals te helpen om zich te ontwikkelen. Ze werken stuk voor stuk keihard en zijn zeer dienstbaar. Maar professioneel dienstbaar is iets anders dan ‘slaafs’ dienstbaar.’ De omslag ziet Betteke in jezelf strategischer positioneren en daar ook naar handelen. ‘Dat betekent dat je nadenkt óf communicatie iets kan bijdragen aan een bepaalde kwestie. En of en hoe dat dan past in wat het publiek en de organisatie nodig hebben.’
Nieuwsgierig, empathisch en onderzoekend
‘De persoonlijke competenties die ik zie bij professionals zijn nieuwsgierigheid en empathisch vermogen’, vertelt Betteke. ‘Wat ik nog te weinig zie is dat zij begrijpen hoe communicatie werkt. En ja, communicatie is ook een enorm ingewikkeld en grillig proces. Je kunt de uitkomst nooit van tevoren voorspellen en kunt nauwelijks leunen op ‘hoe je het de vorige keer hebt gedaan.’
De regie op communicatie kun je al verbeteren door simpele vormen van onderzoek toe te passen. Check bijvoorbeeld of wat je doet oplevert wat je ervan verwacht, zodat je tijdig kunt bijstellen. Of breng de voor- en tegenstanders rond een bepaald issue in beeld. En, niet te vergeten, kijk wie er bínnen je organisatie nog meer mee bezig zijn en wat ‘de organisatie’ al weet? Dat kost tijd. En in de waan van de dag wordt die tijd – onterecht – vaak niet vrijgemaakt. Met soms ronduit slechte communicatie tot gevolg.’
Brede blik
Iets waar Betteke zich zichtbaar aan ergert, is de nadruk die in communicatie vaak ligt op consumententheorieën. ‘Vanuit dit economisch-psychologische perspectief kijk je naar de ander als object. Je loopt dan vast als je moet omgaan met zaken als andersdenkenden, tegenstrevende doelgroepen en organisatieveranderingen. Dan moet je weten hoe de samenleving en de (macht)structuren van maatschappij en organisatie in elkaar zitten. Kennis die voorkomt uit de sociologie en de politicologie. En die je helpt om de ander als subject te zien en te benaderen. Dat zou ik graag veel meer willen zien.’
Kort samengevat: volgens Betteke van Ruler is de communicatiemens professioneel dienstbaar, nieuwsgierig, empathisch en onderzoekend. Iemand met een brede blik die zijn of haar bijdrage op waarde weet te schatten.
Lees ook:
De communicatiemens volgens mediator Hester Macrander
De communicatiemens volgens filosoof Remko van Broekhoven
De communicatiemens volgens opleidingsmanager Communicatie Ruben van der Weijden
De communicatiemens volgens directeur a.i. Logeion Pierre Wimmers